Kopiec Wandy znajduje się w w Nowej Hucie, dzielnicy Krakowa na lewym brzegu Wisły. Jego wysokość to 14 m (238 m n.p.m.) a średnica podstawy to około 45–50 m natomiast średnica ściętego szczytu to 9,5 m . Objętość około 9000 m³.
Kim była Wanda i dlaczego usypano jej kopiec? Legendy mówią, że była córką założyciela miasta, księcia Kraka. Odrzuciwszy rękę niemieckiego władcy, rzuciła się w fale Wisły, nie chcąc narażać swoich poddanych na zemstę rozczarowanego zalotnika. Kopiec nagrobny usypano w miejscu, gdzie z rzeki wyłowiono jej ciało.
Pierwsza wzmianka o kopcu pochodzi z XIII wieku. Był wtedy zwany Mogiłą i stąd też nazwa wioski, która leżała u podnóża. Dziś kopiec znajduje się w Nowej Hucie, dzielnicy, która powstała dopiero po II wojnie światowej. Sąsiaduje z wielkim kombinatem metalurgicznym i jest jednym z najstarszych wciąż widocznych dowodów na działalność człowieka w tej okolicy. Powstał prawdopodobnie w VII lub VIII wieku.
„Obaj synowie Kraka umarli bezdzietnie. Ster rządów w Polsce objęta, za zgodą wszystkich Polaków, jedyna córka Kraka, którą nazywano Wanda. I tak, gdy pod rządami Wandy Rzeczpospolita kwitła, ówczesny książę niemiecki Rydygier, sławny rodem i potęgą sąsiad Królestwa Polskiego, wysłał posłów z prośbą o rękę Wandy pod groźbą wojny.
Lecz Wanda, która całe życie ślubowała spędzić w czystości, z niczym odesłała posłów. Książę niemiecki Rydygier, w poczuciu wzgardy i odmowy, zebrał ogromne wojsko i wkroczył do Polski, chcąc wywalczyć orężem to, czego nie mógł uzyskać prośbą. Nie zatrwożyła się jednak królowa Polski, Wanda, chrzęstu oręża, lecz szybko kazała zgromadzić się wojskom polskim, stanęła przeciwko Niemcom wydając pole do bitwy. Ponieważ znaczniejsi rycerze niemieccy głośno oświadczyli się przeciwko dalszemu prowadzeniu niesłusznej wojny, przeto książę niemiecki Rydygier, nie chcąc wracać z niesławą do domu, pozbawił się życia, rzucając się na miecz, którego ostrze zwrócił ku sobie. Zaś Wanda zawarła przymierze z panami niemieckimi i nietknięte wojsko z triumfem i dumą odprowadziła do Krakowa.
Za tak wielkie i znakomite zwycięstwo siebie samą postanowiła ofiarować bogom, ponieważ w tej epoce sądzono, że czyn taki jest miły bogom, bohaterski i wzniosły. Przeto zwoławszy dostojników polskich i złożywszy ofiarę ze zwierząt i odprawiwszy nabożeństwo, skoczyła z mostu na rzece Wiśle, ofiarując się falom rzeki, i pokryta nimi zginęła. O milę od Krakowa w polu jest jej mogiła. I jej także mogiłę wzniesiono równio dostojną jak ojcu. Z ziemi bowiem wzniesiono wysoki kopiec, który wskazuje do dziś dnia jej grób, od niego miejscowość tę nazwano Mogiłą”.- Jan Długosz (1415-1480) o kopcu w Mogile.
Kronika Wielkopolska wyprowadza imię Wandy od wędki: "Wąda nomine, que latine hamus nominatur"; przy czym należy pamiętać, że Wąda, czy też Wøda należy odczytywać z "a nosowym"=ã (jak we francuskich provenance, avant, Auchan), które w średniowieczu powstało ze zlania się co do barwy prasłowiańskich samogłosek nosowych ǫ (dzisiejszego ą) i ę; zob. Boguphali Chronicon Poloniae, ed. A. Maciejowski, [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. II, Lwów 1872, s. 473.
K. Kumaniecki, Podanie o Wandzie w świetle źródeł starożytnych, Pamiętnik Literacki 22 - 23 (1925 - 1926); wykazanie źródła wymysłu w różnych dziełach starożytnych; K. Römer, Podanie o Kraku i Wandzie, Biblioteka Warszawska 1876; pogląd o pochodzeniu z mitów słowiańskich oraz o etymologii imienia "woda" - "Wanda".
Opis pierwotnego wyglądu kopca pochodzi z 1584 roku, z publikacji „Herby rycerstwa polskiego”. Miała tam kiedyś stać kamienna figura Wandy, na której na cokole wykuto w jęz. łacińskim opis jej biografii. Przedmioty te uległy całkowitemu zniszczeniu, najprawdopodobniej w wyniku zwietrzenia.
W 1890 roku Kornel Kozerski na własny koszt odnowił kopiec, na szczycie umieszczając marmurową rzeźbę orła ozdobioną kądzielą skrzyżowaną z mieczem oraz napisem „Wanda”, zaprojektowaną przez Jana Matejkę. Prawdopodobnie w związku z opisanymi powyżej pracami, kopiec został (pierwszy, i jedyny jak do tej pory raz) przebadany przez nieformalnego naczelnika Ekonomatu w Krakowie i współzałożyciela Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Teodora Kułakowskiego. Nie było to jednak badanie archeologiczne.
W grudniu 2016 roku przeprowadzono po raz pierwszy badania georadarowe trzech niezależnych ekip , w wyniku których wykazano anomalie w strukturze kopca. Kurhan przebadały trzy niezależne ekipy: naukowcy z Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH, firma Georadar z Wrocławia i GPR24 z Warszawy. Ta ostatnia zastosowała dwie metody elektrooporową i georadarową z antenami o największym zasięgu. Głębokość, która została zbadana to okolice 16. metra od szczytu kopca. Istnieje hipoteza, że być może tam jest komora grobowa.
W budżecie obywatelskim w 2017 roku wystartował projekt rewitalizacji kopca i terenów okolicznych, niestety projekt nie znalazł dużego zainteresowania może w kolejnych latach się uda https://budzet.krakow.pl/…/1535-rewitalizacja_i_modernizacj…
Stojąc na Kopcu Wandy 4 listopada lub 6 lutego zobaczymy zachodzące słońce dokładnie nad Kopcem Krakusa, natomiast stojąc na kopcu Krakusa 2 maja lub 10 sierpnia zobaczymy słońce wschodzące nad Kopcem Wandy. Są to przybliżone daty słowiańskich świąt Dziadów (jesiennych i wiosennych), Gromnicy oraz święta Peruna.
Literatura:
1. Klemens Bąkowski: Dzieje Krakowa. Kraków: Spółka Wydaw. Polska, 1911, s. 6.
2. Jan Długosz, „Roczniki, czyli Kroniki”, między 1459 a 1468, tłum. zbiorowe.
J. Banaszkiewicz, Rüdgier von Bechelaren, którego nie chciała Wanda. Przyczynek do kontaktu niemieckiej Heldenepik z polskimi dziejami bajecznymi, Przegląd Historyczny, 75 (1984).
Lokalizacja:
50° 4′ 13″ N, 20° 4′ 5″ E
50.070278, 20.068056
Trasa dojścia:
Przy samym kopcu znajduje się przystanek tramwajowy Kopiec Wandy .
Linki:
Informacja o badaniach georadarowych oraz ich wynikach:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz